Egzema co to jest i jak dieta i suplementy mogą pomóc Twojej skórze

Egzema to powszechne schorzenie skóry dotykające miliony ludzi na całym świecie. Mimo swojej powszechności, przyczyny i skuteczne leczenie egzemy pozostają niejasne.

Dlaczego niektórzy ludzie rozwijają to schorzenie? Co wywołuje objawy? Jak można zapobiegać nawrotom? Czy dieta roślinna może przynieść ulgę cierpiącym na egzemę?

Czym jest egzema?

Egzema, znana również jako atopowe zapalenie skóry, to przewlekłe schorzenie powodujące swędzenie, suchość, pękanie i zapalenie skóry. Najczęściej dotknięte obszary to:

• U niemowląt i małych dzieci: twarz, zewnętrzna część łokci i kolana.
• U starszych dzieci i dorosłych: dłonie, stopy, ramiona i tył kolan.

Przyczyny egzemy

Egzema nie jest zaraźliwa. Może być dziedziczna lub związana z czynnikami środowiskowymi. Często rozwija się razem z innymi schorzeniami, takimi jak astma i katar sienny. Egzema często występuje z alergiami, co sugeruje związek z układem odpornościowym.

Czynniki wyzwalające egzemę

Egzema charakteryzuje się okresami remisji i zaostrzeń. Główne czynniki wyzwalające to:

1. Stres: Może wywołać lub zaostrzyć objawy egzemy.
2. Produkty do pielęgnacji ciała: Szampony, odżywki, nawilżacze z zapachami i laurylosiarczanem sodu mogą drażnić skórę.
3. Tkaniny: Wełna i niektóre włókna syntetyczne mogą wywoływać podrażnienia.
4. Czynniki środowiskowe: Pogoda, jakość powietrza w pomieszczeniach i zanieczyszczenia zewnętrzne mogą wpływać na stan skóry.
5. Jedzenie: Istnieje korelacja między egzemą a alergiami pokarmowymi.

Stres a egzema

Stres ma wpływ na całą fizjologię ciała, w tym skórę. Nowe badania pokazują, że skóra reaguje na stres, co może osłabiać jej funkcję barierową i zwiększać stan zapalny.

Produkty do pielęgnacji ciała a egzema

Chemikalia w produktach do pielęgnacji mogą wywoływać egzemę. Należy zwracać uwagę na:

• Produkty zawierające zapachy.
• Produkty z laurylosiarczanem sodu.

Środowisko a egzema

Warunki pogodowe oraz jakość powietrza mogą wywoływać zaostrzenia egzemy.

• Zimne i suche powietrze oraz bardzo wilgotne powietrze mogą wywoływać objawy.
• Jakość powietrza w pomieszczeniach: Roztocza kurzu domowego, pleśń i pyłki mogą być potencjalnymi wyzwalaczami.

Egzema początki – w tym egzema na dłoniach

Pierwsze objawy

Jakie daje egzema objawy? Otóż może objawiać się na różne sposoby, w zależności od wieku i miejsca występowania na ciele. Ważne jest, aby zidentyfikować te objawy jak najwcześniej, co może pomóc w lepszym zarządzaniu stanem i zapobieganiu jego zaostrzeniom. Do najczęstszych pierwszych objawów egzemy należą:

• Swędzenie: Jest to zazwyczaj pierwszy i najbardziej dokuczliwy objaw. Skóra zaczyna swędzieć, co prowadzi do drapania, które może pogorszyć stan.
• Suche plamy: Skóra staje się sucha, łuszcząca się i szorstka. Mogą pojawić się czerwone plamy, które są widoczne i mogą się powiększać.
• Pęcherze i sączenie: W niektórych przypadkach mogą pojawić się małe pęcherzyki wypełnione płynem, które mogą pękać i sączyć się.
• Pogrubienie skóry: W wyniku przewlekłego drapania, skóra może stać się pogrubiała i szorstka w dotyku.

Identyfikacja egzemy

Identyfikacja egzemy może być wyzwaniem, ponieważ objawy mogą przypominać inne problemy skórne. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc w rozpoznaniu egzemy:

• Lokalizacja: U niemowląt i małych dzieci egzema często pojawia się na twarzy, zewnętrznych częściach łokci i kolan. U starszych dzieci i dorosłych objawy częściej występują na rękach, stopach, w zgięciach łokci i kolan, a także na karku.
• Symptomy towarzyszące: Egzema często występuje wraz z innymi alergiami, takimi jak katar sienny czy astma. Jeśli zauważasz te schorzenia w swoim otoczeniu, istnieje większe prawdopodobieństwo, że masz egzema.
• Czas trwania: Egzema to przewlekłe schorzenie, co oznacza, że objawy mogą utrzymywać się przez długi czas, z okresami zaostrzeń i remisji.

Pierwsze kroki

Jeśli podejrzewasz, że masz egzema, ważne jest, aby podjąć kilka kluczowych kroków, aby złagodzić objawy i zapobiec dalszemu pogorszeniu stanu:

1. Konsultacja z lekarzem: Skonsultuj się z dermatologiem lub lekarzem pierwszego kontaktu, który może potwierdzić diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie.
2. Unikanie czynników wywołujących: Zidentyfikuj i unikaj czynników, które mogą wywoływać lub zaostrzać objawy egzemy, takich jak określone pokarmy, alergeny czy stres.
3. Nawilżanie skóry: Regularnie nawilżaj skórę, aby zapobiec jej wysuszeniu. Wybieraj produkty bez dodatków zapachowych i innych potencjalnie drażniących substancji.
4. Higiena: Utrzymuj skórę w czystości, ale unikaj długich, gorących kąpieli, które mogą dodatkowo wysuszać skórę. Używaj łagodnych, nawilżających środków myjących.
5. Zarządzanie stresem: Stres może być istotnym czynnikiem zaostrzającym objawy egzemy. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy regularna aktywność fizyczna, mogą pomóc w zarządzaniu stresem.

Wczesne rozpoznanie i odpowiednia pielęgnacja mogą znacznie poprawić jakość życia osób cierpiących na egzema i pomóc w utrzymaniu objawów pod kontrolą.

Dieta roślinna a egzema

Chociaż dermatologia nie uznaje jeszcze korzyści zdrowotnych diety roślinnej, istnieją pewne dowody sugerujące, że taka dieta może pomóc w przypadku egzemy.

Badania dotyczące diety roślinnej

Mimo że dermatologia nie uznaje jeszcze korzyści zdrowotnych diety roślinnej, istnieją pewne dowody sugerujące, że może ona pomóc w leczeniu egzemy.

1. W badaniu z 2018 roku, w którym wzięło udział 169 pacjentów z atopowym zapaleniem skóry, największe korzyści zgłosili ci, którzy dodali do swojej diety warzywa, zwłaszcza te organiczne. Link do badania.
2. Studium przypadku opublikowane w 2020 roku opisuje historię czteroletniej pacjentki z ciężką, uporczywą egzemą. Po dziesięciu dniach na diecie eliminującej nabiał, objawy poprawiły się o 76%. Po czterech miesiącach dziewczynka była w remisji. Link do badania.
3. Inne badanie z 2001 roku objęło 20 pacjentów z egzemą, którzy zostali poddani restrykcyjnej diecie roślinnej. Po dwóch miesiącach zaobserwowano zmniejszenie markerów zapalnych oraz poprawę stanu skóry. Link do badania.
4. Badanie greckie z 2021 roku wykazało, że im więcej owoców, warzyw i roślin strączkowych spożywali nastolatkowie, tym mniej cierpieli na wszystkie choroby atopowe, w tym egzemę, alergiczny nieżyt nosa oraz astmę. Link do badania.
5. Według badania z 2020 roku, spożywanie diety roślinnej podczas ciąży może zmniejszyć ryzyko wystąpienia egzemy u niemowlęcia w pierwszym roku życia. Link do badania.

Dieta roślinna zawiera wiele składników odżywczych korzystnych dla zdrowia skóry, układu odpornościowego i zwalczania stanów zapalnych. Poczytaj także ten artykuł o pracy i obserwacjach dr Desmonda na pracę jelit dzięki zmianie diety.

Składniki i pokarmy wspomagające leczenie egzemy

 

Żywność fermentowana

Fermentowane produkty spożywcze, takie jak kiszona kapusta, kimchi, tempeh i jogurt, są bogate w przeciwutleniacze i bakterie kwasu mlekowego (LAB), które wspierają zdrowie jelit i układ odpornościowy.

Błonnik

Dieta bogata w błonnik może wspierać zdrowy mikrobiom jelitowy i równowagę układu odpornościowego, co może poprawić objawy egzemy.

Omega-3 i egzema

Nasz współczesny, przemysłowy model żywienia charakteryzuje się ogromną nierównowagą między spożyciem kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3, z tymi pierwszymi spożywanymi w znacznie większych ilościach.

Badania pokazują, że nadmiar omega-6 stanowi czynnik ryzyka rozwoju egzemy, podczas gdy omega-3 zdaje się hamować nadmierną odpowiedź immunologiczną, na przykład produkcję cytokin, które mogą wywoływać stan zapalny skóry.

Przegląd z 2021 roku opublikowany w International Journal of Molecular Sciences sugeruje, że równoważenie omega-6 z kwasami tłuszczowymi omega-3 może hamować reakcje zapalne, co ma pozytywny wpływ na stany skórne takie jak egzema, łuszczyca i trądzik.

Produkty bogate w omega-3 to siemię lniane, nasiona chia, nasiona konopi, orzechy włoskie oraz niektóre formy alg. Istnieją również wegańskie suplementy omega-3, takie jak ten produkowany z oleju algowego.

Więcej informacji na temat znaczenia kwasów omega-3 oraz jak je wybierać można znaleźć w naszym artykule tutaj: Jak wybrać najlepszy suplement Omega-3? Przewodnik dla kupujących

Witamina D i egzema

Witamina D może odgrywać ważną rolę w łagodzeniu lub tłumieniu objawów egzemy. Meta-analiza z 2016 roku uwzględniła cztery randomizowane kontrolowane badania, które łącznie sugerują, że suplementacja witaminą D może bezpiecznie zmniejszyć nasilenie objawów egzemy.

Meta-analiza z 2019 roku wykazała niższe poziomy witaminy D u pacjentów z egzemą w porównaniu do zdrowych osób. Wyróżniła również trzy interwencje, w których suplementacja witaminą D zmniejszała nasilenie objawów egzemy.

Jednak meta-analiza z 2023 roku argumentowała, że witamina D nie poprawia stanu egzemy u wszystkich, a pozytywny wpływ obserwowano głównie u dorosłych, a nie u dzieci.

Niejasności mogą wynikać z pytania, czy związek między poziomem witaminy D a atopowym zapaleniem skóry jest przyczynowy, i jeśli tak, w jakim kierunku. Czy niski poziom witaminy D zwiększa ryzyko egzemy, czy też posiadanie egzemy obniża poziom witaminy D, być może przez kompromitację zdolności skóry do syntezy witaminy ze światła słonecznego, lub dlatego że osoby z egzemą rzadziej wystawiają skórę na słońce?

Jeśli nie otrzymujesz wystarczającej ilości witaminy D przez ekspozycję na słońce, istnieją pewne pokarmy, które mogą dostarczać ten składnik odżywczy, w tym wzbogacone mleko roślinne i sok pomarańczowy oraz grzyby eksponowane na promienie UV. Istnieją także suplementy witaminy D, takie jak wysoko biodostępna forma liposomalna od Purality Health.

Więcej informacji na temat witaminy D, oraz jej szczególnej formy, liposomalnej znajdziesz w tym artykule: Liposomalna witamina D3 – to, co najlepsze dla organizmu

Witamina E i egzema

Witamina E jest silnym antyoksydantem i wykazano, że redukuje związki zapalne u pacjentów z chorobami atopowymi, w tym z egzemą.

W randomizowanym badaniu z 2015 roku uczestnicy otrzymywali 400 IU witaminy E doustnie lub placebo przez cztery miesiące. Badacze stwierdzili, że witamina znacząco zmniejszała swędzenie i rozległość zmian skórnych.

Przegląd literatury medycznej z 2020 roku na temat związku między witaminą E a egzemą doszedł do wniosku, że suplementacja “ma duży potencjał jako dodatkowe leczenie atopowego zapalenia skóry ze względu na swoje bioaktywności antyoksydacyjne i przeciwzapalne.”

Chociaż 400 IU jest uważane za bezpieczną dawkę, istnieją ryzyka związane z nadmiarem witaminy E z suplementów. Możesz nie potrzebować suplementacji, jeśli skupisz się na pokarmach naturalnie bogatych w witaminę E. Należą do nich orzechy, nasiona, awokado, mango, papryka oraz zielone warzywa liściaste.

Więcej informacji na temat witaminy E, w tym dlaczego jest ważna i najlepsze źródła, znajdziesz w naszym artykule tutaj: Jakiej witaminy Ci brakuje? Sprawdź objawy i co należy jeść

Przepisy przyjazne dla osób z egzemą

Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich cierpi na egzemę i chce sprawdzić, czy zdrowa dieta może pomóc, poniższe przepisy mogą okazać się smacznym rozwiązaniem. Każdy przepis zawiera pokarmy bogate w błonnik i silne, przeciwzapalne składniki odżywcze, które mogą poprawić objawy egzemy. Są one również wolne od wielu najbardziej drażniących alergenów pokarmowych, takich jak nabiał, jaja i skorupiaki.

Kremowa Zupa z Grzybów z Ciecierzycą i Jarmużem

Kremowa Zupa z Grzybów z Ciecierzycą i Jarmużem to wyjątkowo kojące danie, które dostarcza mnóstwa przydatnych składników wspierających leczenie egzemy. Oprócz pysznych smaków jakie dostarczają grzyby, ciecierzyca, jarmuż i nerkowce, zupa ta jest bogata w witaminę E, witaminę D (w zależności od ekspozycji grzybów na słońce), błonnik i białko. To pyszny sposób na odżywienie bariery skórnej i mikrobiomu jelitowego.

Składniki

• 1 średnia biała cebula (drobno pokrojona)
• 3 duże ząbki czosnku (posiekane)
• 1 łyżka świeżej szałwii (posiekanej)
• 500g grzybów (cremini, pieczarki lub inne według uznania, pokrojone w plastry)
• 2 łyżki octu sherry (lub czerwonego wina)

Krem z Nerkowców:

• spora garść nerkowców (namoczonych w wodzie przez 1 – 2 godziny)
• 1 łyżka organicznego miso (delikatne białe lub z ciecierzycy)
• 3 łyżki drożdży odżywczych
• 3 filiżanki bulionu (najlepiej domowego)

Pozostałe składniki:

• kilka liścii jarmużu (liście bez łodyg, posiekane)
• około szklanka ciecierzycy (ugotowanej, odsączonej i opłukanej)
• sól (opcjonalnie do smaku)
• czarny pieprz (opcjonalnie do smaku)
• 4 kawałki cytryny

Sposób przygotowania

1. Rozgrzej duży garnek na średnio-dużym ogniu. Dodaj cebulę i smaż, często mieszając, aż stanie się przezroczysta, około 3 minut.
2. Dodaj czosnek i szałwię, mieszając i smażąc przez około 30 sekund. Dodaj 1-2 łyżki wody, aby odszklić garnek, jeśli to konieczne.
3. Dodaj grzyby, często mieszając, przez 5-7 minut, aż zaczną wydzielać wodę i staną się miękkie.
4. Gdy grzyby będą miękkie, dodaj ocet sherry lub czerwone wino, mieszając, aż zapach się uwolni, około 1 minuty.
5. Zmniejsz ogień na niski. Przełóż połowę mieszanki grzybów do blendera (najlepiej o dużej mocy, ale zwykły blender lub blender ręczny też się sprawdzą, choć może to zająć więcej czasu, aby osiągnąć kremową konsystencję).
6. Dodaj namoczone nerkowce, pastę miso, drożdże odżywcze i bulion warzywny do blendera. Miksuj, aż do uzyskania gładkiej i kremowej konsystencji.
7. Przelej sos z powrotem do garnka i podgrzewaj na średnim ogniu.
8. Dodaj jarmuż i ciecierzycę, mieszając, aż jarmuż stanie się miękki.
9. Dopraw solą i pieprzem do smaku.
10. Podawaj zupę w ulubionych miseczkach z kawałkami cytryny.

Jakie zamienniki możesz zastosować?

• Szałwię można zastąpić świeżym tymiankiem lub rozmarynem.
• Krem z nerkowców można zastąpić niesłodzonym jogurtem.
• Jarmuż można zastąpić szpinakiem, boćwiną lub innymi ulubionymi ciemnozielonymi liśćmi.
• Ciecierzycę można zastąpić białą fasolą, soczewicą, tofu lub innym ulubionym białkiem roślinnym.

Przechowywanie:

• Przechowuj w szczelnie zamkniętym pojemniku w lodówce do maksimum 5 dni.

Podsumowanie

Egzema to skomplikowane schorzenie, którego przyczyny i leczenie nadal nie są do końca poznane. Jednak badania sugerują, że dieta roślinna, bogata w przeciwutleniacze, błonnik i niektóre kluczowe składniki odżywcze, może przynieść znaczącą ulgę w objawach egzemy. Warto rozważyć wprowadzenie zmian w diecie i stylu życia, aby poprawić zdrowie skóry i ogólną jakość życia.